Wanneer je hoort dat je vervroegd in de overgang zit, lijkt het alsof de wereld even stilvalt. Je lichaam reageert anders dan je gewend bent, medische termen vliegen je om de oren en een kinderwens voelt ineens onzeker. POI – Primaire Ovariële Insufficiëntie – is dan ook veel méér dan een medische diagnose. Het raakt grenzen waar je nooit eerder bij hebt stilgestaan: je toekomstbeeld, je hormonen, je identiteit en je vertrouwen in je eigen lichaam.
Daarom vind je op deze pagina heldere, warme en deskundige uitleg over wat POI precies is, waarom het vaak zo laat wordt ontdekt, hoe de diagnose wordt gesteld, welke opties er zijn als je een kinderwens hebt en wat jij kunt doen om zowel lichamelijk als emotioneel overeind te blijven.
Wat is POI?
POI ontstaat wanneer je eierstokken vóór je 40e minder actief worden dan verwacht. Ze reageren minder goed op de hormonen die hen normaal gesproken aansturen, waardoor je cyclus onregelmatig wordt of helemaal stopt. Soms blijft de eisprong af en toe nog aanwezig, maar vaak gebeurt deze veel minder frequent. Omdat de oestrogeenspiegel sneller daalt dan gebruikelijk, ontstaan klachten die doen denken aan de overgang – terwijl je daar qua leeftijd nog lang niet zou moeten zitten.
De oude term POF (prematuur ovarieel falen) wordt steeds minder gebruikt, omdat die suggereert dat het lichaam faalt. Dat is niet zo. POI betekent niet dat je lichaam tekortschiet – het betekent dat er een medische aandoening speelt waar jij niets aan kunt doen.
Lees: “POI – vervroegd in de overgang; wat is het en hoe ga je ermee om?“
Hoe vaak komt POI voor?
Veel vrouwen denken dat POI heel zeldzaam is, maar dat is het niet. Ongeveer 1 op de 100 vrouwen krijgt POI vóór haar 40e, en 5 op de 100 vóór haar 45e. Ondanks deze aantallen wordt de aandoening in de praktijk vaak pas laat ontdekt. Dat heeft verschillende oorzaken: klachten worden vaak weggewuifd als “stress”, veel vrouwen gebruiken anticonceptie waardoor veranderingen in de cyclus onzichtbaar blijven, en zorgverleners verwachten de overgang simpelweg niet bij jonge vrouwen. Hierdoor worden onderzoeken naar hormonale waardes regelmatig pas na maanden of jaren ingezet.
Symptomen van POI
POI uit zich bij iedere vrouw anders, afhankelijk van hoe snel de oestrogeenspiegel daalt en hoe je lichaam daarop reageert. Veel vrouwen ervaren een combinatie van overgangsklachten en hormonale schommelingen: onregelmatige of wegblijvende menstruaties, opvliegers, nachtzweten, extreme vermoeidheid, hartkloppingen, stemmingswisselingen, vaginale droogheid en pijn bij seks. Daarnaast kunnen concentratieproblemen, terugkerende blaas- of vaginale klachten, haarverlies of gewrichtspijn voorkomen.
Op de langere termijn kan een langdurig tekort aan oestrogeen invloed hebben op je botdichtheid en je hart- en vaatstelsel. Daarom is goede en tijdige medische begeleiding heel belangrijk – niet alleen voor nu, maar ook voor later.
Wat veroorzaakt POI?
In veel gevallen is de oorzaak van POI onbekend. Soms lijkt erfelijkheid een rol te spelen, vooral wanneer meerdere vrouwen in dezelfde familie vervroegd in de overgang kwamen. Daarnaast kunnen auto-immuunziekten, genetische afwijkingen, operaties waarbij eierstokken zijn verwijderd, of behandelingen zoals chemotherapie bijdragen aan vervroegde uitval van de eierstokken.
Het is belangrijk om te weten dat POI niet ontstaat door leefstijl, stress of iets wat jij hebt gedaan. Je hebt dit niet veroorzaakt, en je had het ook niet kunnen voorkomen.
Hoe wordt POI vastgesteld?
De diagnose POI wordt gesteld aan de hand van bloedonderzoek en soms beeldvorming. Tijdens dit bloedonderzoek blijkt vaak dat het FSH en LH verhoogd zijn, terwijl oestradiol juist verlaagd is. Dat komt doordat je hersenen harder “roepen” om de eierstokken aan het werk te krijgen, maar het signaal niet goed meer wordt opgepakt. Ook AMH – de waarde die iets zegt over de eicelvoorraad – is vaak laag.
Artsen herhalen deze bloedwaarden meestal na vier weken om zeker te zijn van de diagnose. Daarnaast wordt vaak een echo gemaakt en kan er aanvullend onderzoek plaatsvinden naar schildklierfunctie, diabetes, genetische afwijkingen of de botdichtheid via een DEXA-scan.
Belangrijk om te weten: bloedonderzoek heeft alleen zin wanneer je minimaal een maand geen hormonale anticonceptie hebt gebruikt.
POI en vruchtbaarheid: kun je nog zwanger worden?
Dit is vaak een van de moeilijkste onderwerpen na de diagnose. POI betekent niet dat zwangerschap onmogelijk is, maar de kans op een spontane zwangerschap is wel kleiner. Sommige vrouwen hebben toch nog af en toe een eisprong, soms zelfs onverwachts.
Welke opties er zijn, hangt af van je situatie. Artsen kunnen onder andere bespreken: spontaan proberen zolang je cyclus dat toelaat, hormoontherapie voor gezondheid, beperkte vormen van stimulatie, eiceldonatie (in Nederland of buitenland) of het gebruik van eerder ingevroren eicellen. Welke route je ook kiest: het is normaal dat dit intens en verdrietig kan zijn. Je hoeft deze weg niet alleen te lopen.
Lees meer op de website van Leven met POI.
Behandeling van POI
POI is niet te genezen, maar de klachten en langetermijnrisico’s zijn vaak goed te behandelen. Hormoontherapie (HRT) wordt meestal geadviseerd tot de gemiddelde overgangsleeftijd, ongeveer 50 jaar. Het helpt bij opvliegers, slaap, botgezondheid, stemming en energie. HRT bestaat in verschillende vormen, zoals pleisters, gel of tabletten.
Daarnaast kunnen leefstijlaanpassingen zoals ontstekingsremmend eten, voldoende eiwitten, lichaamsbeweging, stressregulatie en beter slapen grote invloed hebben op hoe je je dagelijks voelt. Hoewel leefstijl geen vervanging is voor medische zorg, ervaren veel vrouwen hierdoor meer balans en grip. Ook mentale ondersteuning is belangrijk. POI kan gevoelens van rouw, boosheid, eenzaamheid en identiteitsverlies oproepen. Het delen van je verhaal, praten met een psycholoog of contact met andere vrouwen in dezelfde situatie kan enorm helpen. Jaarlijkse controles worden vaak aanbevolen om je hart, botten en hormonale balans goed te monitoren.
Leven met POI: je hoeft het niet alleen te dragen
POI is een diagnose die je leven verandert, maar niet bepaalt wie jij bent. Door betrouwbare informatie, goede medische zorg en de steun van anderen die dit pad kennen, kun je opnieuw richting vinden in een situatie die alles op zijn kop zet.
Lees de blogs van Willeke over haar ervaring met POI: “Vervroegde overgang: buikdansen als therapie“
Samen verder
Of je nu net begint met proberen, midden in een fertiliteitstraject zit of nadenkt over alternatieven – jouw pad is uniek.
FertiFriend is er om je te steunen, met betrouwbare informatie en een warme community waar je écht jezelf mag zijn.
Word lid van de FertiFriend Community en vind steun bij vrouwen die begrijpen hoe het voelt.
Samen is minder alleen.
