In dit interview deelt dr. Kimiko Kleiman – Broeze haar inzichten en ervaringen vanuit haar werk als hormoontherapeut en voormalig fertiliteitsarts. Samen met haar spraken we over het belang van vroegtijdige voorlichting, de beperkingen van de traditionele zorg en waarom een holistische aanpak bij vruchtbaarheid juist zoveel meer kan bieden.
Vroegtijdige voorlichting over vruchtbaarheid, de overgang en andere hormonale veranderingen zijn noodzakelijk.
Vaak komt pas op het moment dat vrouwen een kinderwens hebben het onderwerp vruchtbaarheid op de radar. “Maar is dat niet te laat”, stelt Kleiman terecht de vraag. Ze geeft het voorbeeld van een cliënte die overwoog om haar eicellen in te vriezen, nadat haar lange relatie plotseling eindigde. “Toen kwam de schok: haar eicelreserve bleek laag te zijn. Haar kinderwens, die zij op de lange baan dacht te kunnen schuiven, kwam ineens op losse schroeven te staan. Dit scenario had misschien voorkomen kunnen worden. Wat als we jongvolwassenen eerder zouden informeren en hen zouden laten nadenken over hun vruchtbaarheid, zelfs als ze op dat moment nog geen actieve kinderwens hebben?”
Voorlichting betekent ook begeleiding
Wel moet dit wat haar betreft gepaard gaan met de juiste begeleiding en kennis. “In Nederland zijn er mogelijkheden om je te laten testen op bijvoorbeeld je schildklierfunctie, PCOS, of het AMH-gehalte in je bloed, wat iets zegt over je eicelreserve. Veel vrouwen doen dit om een beter beeld te krijgen van hun vruchtbaarheid. Maar wat als de uitslag onverwachts is en je die niet goed kunt interpreteren? Dat kan onnodige stress veroorzaken.”
Haar visie luidt dus duidelijk: Je kunt veel testen, maar het is belangrijk om te bedenken wat je met die informatie kunt en doet. “Als de uitslag bijvoorbeeld aangeeft dat je AMH laag is, dan zegt dit alleen iets over hoe je reageert op IVF-behandelingen en niet per se over je kansen om spontaan zwanger te worden.” Ze vindt het daarom essentieel dat vrouwen beter en jonger worden voorgelicht over vruchtbaarheid, maar ook over zaken als de overgang en andere hormonale veranderingen.
Beperkingen van de traditionele ziekenhuiszorg
Tijdens haar opleiding tot gynaecoloog en later als fertiliteitsarts, heeft Kleiman lange tijd in ziekenhuizen gewerkt. Wat haar daar opviel, is dat de zorg vaak erg gestandaardiseerd is. “Je werkt volgens vaste protocollen en volgt stappenplannen. Dit is efficiënt, maar biedt weinig ruimte om breder naar de persoon als geheel te kijken.” Een gemiddelde afspraak met een arts duurt vaak maar een kwartier. “Simpelweg te kort om diep in te gaan op zaken als hormoonbalans, stress, darmfunctie en voeding, stelt ze.”
Alternatieve mogelijkheden
“In mijn eigen praktijk doe ik dat wel: ik kijk naar het complete plaatje. Ik zie in mijn praktijk twee soorten mensen: zij die niet willen deelnemen aan het traditionele ziekenhuistraject en manieren zoeken om hun eigen vruchtbaarheid te optimaliseren. En anderen die al in een medisch traject zitten, maar merken dat het maar blijft voortduren, zonder dat ze echt vooruitgang boeken. Soms zijn het juist artsen die hen naar mij doorsturen, omdat ze geen andere opties meer zien. Dan gaan we samen breder kijken: hoe functioneert het immuunsysteem? Hoe zit het met stress? Hoe slaap je? Wat eet je? Dit zijn allemaal belangrijke factoren die invloed kunnen hebben op de vruchtbaarheid, maar die in een regulier ziekenhuistraject vaak niet aan bod komen. ”Ze legt ook uit waar dit door komt: “Op dit moment wordt er veel onderzoek gedaan naar hormoonbehandelingen en methoden, die het liefst ook kosteneffectief zijn. De zorg moet uiteraard wel betaald worden. Maar er zijn ook behandelingen die wel effectief kunnen zijn, maar misschien minder geld opleveren. Er is naar mijn mening meer mogelijk dan op dit moment in de protocollen staat. “Denk bijvoorbeeld aan Chinese geneeskunde of aanvullende behandelingen met supplementen.” In haar praktijk ziet Kleiman veel vrouwen met hormonale disbalans, darmklachten en een verstoord immuunsysteem. “Allemaal factoren die hun fertiliteit kunnen beïnvloeden, maar nu niet in deze protocollen worden onderzocht.” We zouden bijvoorbeeld ook meer moeten kijken naar de invloed van het microbioom – de bacteriën in de darmen en de vagina – op de vruchtbaarheid. De wetenschap heeft al aangetoond dat dit een grote rol speelt, maar in de reguliere zorg zie je hier nog weinig aandacht voor. “Het is belangrijk om breder te kijken dan alleen de standaardbehandelingen.”
Daarmee wil ze niet zeggen dat ons zorgstelsel slecht is. “Naar mijn idee werkt het voor 80% van de mensen prima, maar er is een groep van zo’n 20% die uitbehandeld is, of het gevoel heeft dat er niet genoeg naar hen wordt gekeken. Soms, als je breder naar een patiënt kijkt, blijkt er helemaal geen medische behandeling nodig te zijn. Dit vraagt om een verschuiving in de manier waarop we naar zorg kijken: het is niet óf het ziekenhuis óf alternatieve therapieën, maar juist een combinatie van beide.”
Een holistische benadering van vruchtbaarheid
In Kleiman’s ideale wereld zouden we de patiënt als geheel bekijken. En dat hoeft niet altijd door allerlei dure diagnotische tests uit te voeren.“ Uitgebreide vragenlijsten kunnen bijvoorbeeld enorm helpen om een beter beeld te krijgen van iemands gezondheidssituatie. Door in gesprek te gaan, kom je vaak achter dingen die anders onopgemerkt blijven. Soms kom ik ook vrouwen tegen die ogenschijnlijk alles “goed doen” volgens de adviezen en toch niet zwanger raken. “Dat kan enorm frustrerend zijn, zowel voor hen als voor mij. Op zulke momenten is het belangrijk om te kijken naar andere factoren, zoals de invloed van hun omgeving of zelfs hun mindset.” Op dit moment verdiept zij zich dan ook in het effect van omgevingsfactoren op het menselijk lichaam. “We weten immers dat wanneer er een genafwijking in het DNA bekend is, er niet altijd een ziektebeeld tot uiting komt, maar dat triggers vanuit de omgeving ook van invloed kunnen zijn.” Een interessant boek hierover, zegt ze is, “The biology of belief”, geschreven door Dr. Bruce Lipton.
Suppletie: geen one-size-fits-all oplossing
“Het is belangrijk om naar de persoon als individu te kijken”, gaat ze verder. “Wat voor de een werkt, hoeft voor de ander niet per se te werken. Daarom doe ik altijd eerst een onderzoek voordat ik iets adviseer. Wat betreft suppletie raad ik veel vrouwen een goede multivitamine met folaat aan, evenals omega-3 en vitamine D in de winter. Maar zelfs dat is niet voor iedereen hetzelfde. Ieder mens is uniek en er bestaat geen one-size-fits-all oplossing.”
Zelfcompassie: de belangrijkste tip voor vrouwen met een kinderwens
“Een tip die ik aan al mijn patiënten geef, is om niet te streng voor jezelf te zijn. Veel vrouwen, meer dan mannen, hebben de neiging om alles perfect te willen doen als ze proberen zwanger te worden. Ze proberen 1001 dingen om hun vruchtbaarheid te verbeteren, maar dat hoeft niet allemaal. Ik geloof dat je niet alle pijlers op 100% hoeft te zetten om gezond zwanger te worden. Het is belangrijker om met meer compassie naar jezelf te kijken en lief voor jezelf te zijn. Natuurlijk kan stress invloed hebben op je vruchtbaarheid, maar dat betekent niet dat je door stress geen kind kunt krijgen.”
Een van de grootste misverstanden over vruchtbaarheid is misschien dan ook wel dat we 100% controle hebben over onze kans om zwanger te worden. “Ik vind het erg verdrietig als mensen het gevoel krijgen dat het hun eigen schuld is dat ze geen kinderen krijgen, bijvoorbeeld omdat ze niet genoeg affirmaties hebben gedaan of niet positief genoeg waren. Dat is gewoon niet hoe het werkt. We kunnen de omstandigheden optimaliseren, maar de rest ligt niet in onze handen.”
Wil je meer weten over hoe je je vruchtbaarheid kunt verbeteren? Kimiko Kleiman’s boek “Verbeter je vruchtbaarheid” is net verschenen! Via instagram delen we deze week, tijdens de week van de vruchtbaarheid een winactie, waarmee je kans kunt maken op een van de 5 boeken die we weg mogen geven!
